31 sierpnia 1980 roku reprezentujący pracowników kilkuset gdańskich przedsiębiorstw i instytucji Międzyzakładowy Komitet Strajkowy doprowadził do podpisania Porozumienia Gdańskiego. W 2005 r. Sejm zdecydował, że 31 sierpnia będzie świętem państwowym - Dniem Solidarności i Wolności upamiętniającym pokojowy zryw Polaków przeciwko nieludzkiemu ustrojowi narzuconemu przez radzieckiego okupanta.
Pierwsze niepokoje społeczne wybuchły w Mielcu. Z początkiem lipca 1980 r. pracownicy Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego "PZL-Mielec" rozpoczęli strajk będący wyrazem niezadowolenia wobec pogarszającej się sytuacji gospodarczej kraju. 8 lipca przeciwko podwyżkom cen żywności i fatalnym warunkom pracy zaprotestowali pracownicy Wydziału Obróbki Mechanicznej zakładów lotniczych w Świdniku. Do akcji przyłączyli się pracownicy innych zakładów, wśród nich kolejarze, którzy zasłynęli przyspawaniem lokomotyw do torów. 18 lipca strajkowało 70 zakładów Lubelszczyzny.
Świdnicki protest zakończyło podpisanie porozumienia z 19 lipca. Niewiele jednak dało uzgodnienie przyjęte przez uczestników strajku i członków delegacji rządowej, że informacja o zdarzeniach nie wypłynie poza region. Fala protestów ogarnęła kolejne ośrodki.
14 sierpnia funkcjonujące od 1978 r. w Gdańsku Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża zażądały między innymi przywrócenia do pracy zwolnionej na pięć miesięcy przed osiągnięciem wieku emerytalnego suwnicowej Anny Walentynowicz oraz Lecha Wałęsy, podwyżek płac i wybudowania pomnika ku czci ofiar komunistycznej zbrodni na Wybrzeżu z grudnia 1970 r. 16 sierpnia powołano Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS). 17 sierpnia MKS przedstawił słynną listę 21 postulatów, z których najważniejszym stała się możliwość zakładania niezależnych od władzy związków zawodowych. Tydzień później MKS zrzeszał pracowników niemal 400 gdańskich zakładów pracy, a rząd zdecydował się na rozmowy. Na czele delegacji rządowej stanął wicepremier Mieczysław Jagielski. W trakcie rozmów do strajkujących w Gdańsku dołączyli przedstawiciele niemal 200 strajkujących zakładów ze Szczecina, gdzie również powstał MKS.
25 sierpnia odblokowano wstrzymaną wcześniej komunikację telefoniczną z resztą kraju, a stoczniowców wsparli pracownicy innych branż, również górnicy.
Do podpisania porozumień kończących strajki doszło 30 sierpnia w Szczecinie, 31 sierpnia w Gdańsku, 3 września w Jastrzębiu-Zdroju i 11 września w Dąbrowie Górniczej. Do dziś trwają spory, które z nich było najważniejsze.
- W Porozumieniu Szczecińskim mówiono jedynie o możliwości powstawania - i to tylko w strajkujących zakładach - "samorządnych związków zawodowych, które będą miały socjalistyczny charakter". Zapis o "niezależnych od partii i pracodawców wolnych związkach zawodowych" pojawił się dopiero w Gdańsku. Porozumienie Gdańskie, o czym niewielu pamięta, miało jednak formalnie charakter regionalny. Mowa była w nim bowiem o utworzeniu "jednego związku lub zrzeszenia w skali Wybrzeża". Z kolei porozumienie w Jastrzębiu dotyczyło przede wszystkim górników. Dopiero w Katowicach [Hucie "Katowice" - przyp. red. SG] udało się uzyskać gwarancje organizowania wolnych związków w skali całego kraju - zwracał uwagę socjolog Tomasz Żukowski.
Nie ulega jednak wątpliwości, że wszystkie cztery porozumienia przyczyniły się do powstania pierwszej po II wojnie światowej niezależnej od władzy organizacji, która miała na celu przede wszystkim obronę praw pracowniczych. Wkrótce lokalne komitety strajkowe przekształciły się wkrótce w organizacje regionalne i zakładowe nowego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność". 10 listopada 1980 r. licząca około 10 milionów członków "Solidarność" została zarejestrowana przez Sąd Okręgowy w Warszawie.
Organizowane co roku przez NSZZ "Solidarność" centralne obchody rocznicowe tamtych wydarzeń odbędą się w Lubinie (Region Zagłębie Miedziowe). Właśnie tam, 31 sierpnia 1982 r., podczas manifestacji związanej z 2. rocznicą podpisania "porozumień sierpniowych", doszło do zbrodni, za którą odpowiadają komunistyczne władze. W wyniku działań funkcjonariuszy milicji oraz Zmotoryzowanych Odwodów Milicji Obywatelskiej od kul zginęło trzech demonstrantów (Michał Adamowicz, Andrzej Trajkowski i Mieczysław Poźniak), a kilkadziesiąt osób zostało rannych. Uroczystości ma zaszczycić swoją obecnością prezydent Andrzej Duda.