Barbórka bliżej UNESCO

Kwi 23, 2018

21 kwietnia przedstawiciele środowisk obchodzących Barbórkę wyrazili poparcie dla wniosku przewidującego wpisanie tego święta na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Do historycznej łaźni łańcuszkowej przy Sztolni Królowa Luiza w Zabrzu przybyli tak zwani depozytariusze barbórkowych tradycji - górnicy kopalń węgla kamiennego, pracodawcy, duchowni katoliccy i ewangeliccy, związkowcy oraz członkowie stowarzyszeń lokalnych i samorządowcy - aby podpisać wspólną "deklarację zgody".

Uroczystość podpisania deklaracji poprzedziła msza święta odprawiona przez metropolitę katowickiego arcybiskupa Wiktora Skworca w kaplicy pod wezwaniem świętej Barbary na poziomie 170 Zabytkowej Kopalni Guido.

Następnie uczestnicy wydarzenia udali się do łaźni łańcuszkowej przy Sztolni Królowa Luiza, gdzie zorganizowano konferencję "Dziedzictwo niematerialne - lokalna tożsamość - globalne bogactwo" z udziałem wiceministra energii odpowiedzialnego za górnictwo Grzegorza Tobiszowskiego, prezydent Zabrza pani Małgorzaty Mańki-Szulik, abp. Wiktora Skworca, dyrektora Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu Bartłomieja Szewczyka i kilkudziesięciu innych osób reprezentujących wymienione wcześniej grupy "depozytariuszy".

- Czym byłoby górnictwo bez naszych obchodów barbórkowych? Czym byłoby górnictwo bez naszych pięknych orkiestr górniczych? - retorycznie pytała na wstępie prezydent Zabrza. - Chcemy dziś skoncentrować się wokół tego dziedzictwa - materialnego i niematerialnego. (...) Będziemy chcieli pokazać, że warto o to dziedzictwo walczyć, warto o to dziedzictwo zabiegać, warto to dziedzictwo promować - powiedziała, inaugurując konferencję.

Głos zabrał również wiceminister Tobiszowski.

- Jestem naprawdę bardzo zadowolony, że tu, ze Śląska, płyną (...) przedsięwzięcia, które nas zdecydowanie wyróżniają, identyfikują i lokują jako tych, którzy pokazują, skąd się wzięli. (...) Mówiąc o dziedzictwie, mówię zawsze o wyzwaniu, o depozycie, o czymś istotnym, ważnym - podkreślał. - Wszyscy ci, którzy chcą wpisania obchodów Barbórki na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, stają się zarazem tymi, którzy powinni o tym mówić i przekazywać to dziedzictwo i te wartości związane z obchodami, ale i kultem świętej Barbary, kolejnym pokoleniom - zwracał potem uwagę w wypowiedzi dla mediów.

Abp Skworc wskazywał, że postać świętej Barbary integruje szereg środowisk związanych z górnictwem. Życzył przy tym wszystkim członkom społeczności skupionej wokół przemysłu wydobywczego, "aby na zawsze pozostali w zasięgu oddziaływania kobiety o imieniu Barbara, której życiorys ginie w mrokach dziejów, a sama powstać pozostaje żywa i intrygująca - nie tylko dla tych, którzy wierzą w świętość i świętych, ale dla wszystkich".

To ostatnie stwierdzenie niejako potwierdził biskup diecezji katowickiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce ksiądz Marian Niemiec, kierując do uczestników uroczystości list, który odczytał proboszcz parafii ewangelickich w Świętochłowicach i Wirku ks. Marcin Brzóska.

- Uroczystości związane z obchodami Dnia Górnika - czyli popularną Barbórką - łączą wszystkich górników bez względu na wyznanie, status społeczny, pochodzenie. Wspólne jest dziękowanie Bogu za opiekę i możliwość pracy, wspólne zwyczaje, obrzędy i zabawy. Dziękuję pomysłodawcom wpisania Barbórki na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego (...). Jestem przekonany, że nasz wspólny cel zostanie osiągnięty, a tradycja Barbórki będzie żywa przez wiele pokoleń - napisał zwierzchnik górnośląskich ewangelików.

Punktem kulminacyjnym było podpisanie "deklaracji zgody" dotyczącej wpisania Barbórki na listę przez osoby reprezentujące poszczególne grupy depozytariuszy. W imieniu związków zawodowych dokument sygnował przewodniczący Krajowej Sekcji Górnictwa Węgla Kamiennego NSZZ "Solidarność" Jarosław Grzesik.

Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego jest formą inwentaryzacji chronionego, niematerialnego dziedzictwa kulturowego kraju. Obowiązek ochrony i inwentaryzacji niematerialnego dziedzictwa kulturowego wynika ze sporządzonej 17 października 2003 roku "Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego". Prowadzona przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wspólnie z Narodowym Instytutem Dziedzictwa lista stanowi realizację tego wymogu.

By trafić na listę, zgłaszany element musi być zgodny z definicją niematerialnego dziedzictwa kulturowego konwencji UNESCO, jak też przekazywany z pokolenia na pokolenie i stale odtwarzany przez wspólnoty i grupy, które uznają go za część swojego dziedzictwa. Zgłoszenie do wpisu powinno następować przy jak najszerszym możliwym udziale i zaangażowaniu zainteresowanej grupy, a w niektórych przypadkach także jednostek, które tworzą, utrzymują i przekazują dany element dziedzictwa niematerialnego.

Po umieszczeniu Barbórki na liście krajowej możliwe stanie się wpisanie górniczego święta na światową listę dziedzictwa niematerialnego UNESCO.