Klęska powstania kościuszkowskiego w 1794 roku, która pociągnęła za sobą III rozbiór Polski, przypieczętowała upadek państwa. Przez kolejne 123 lata kraj znajdował się w niewoli. Zaczęto szukać sposobów, które pozwoliłyby odzyskać niepodległość. Pierwszą próbą było przybycie polskich emigrantów do Paryża w celu porozumienia się z dyrektoriatem (rządem francuskim), aby ten, we wspólnych walkach, pomógł im odzyskać utraconą wolność. Myślano o utworzeniu nowego wojska na obczyźnie. Jednak ówczesne władze francuskie nie wyraziły na to zgody.

Kolejna szansa na sformowanie polskich oddziałów powstała wraz z dojściem do władzy Napoleona Bonapartego. Stanął on na czele wojsk francuskich stacjonujących w 1796 roku w północnych Włoszech (Lombardia). W międzyczasie do Paryża, na wezwanie Józefa Wybickiego, przybył generał Jan Henryk Dąbrowski. 9 stycznia 1797 roku Napoleon wyraził zgodę na utworzenie Legionów pod dowództwem Dąbrowskiego.

Zawarta została umowa z Republiką Lombardzką. Oddziały polskie zobowiązane były pomagać jej w walce z Austriakami - wspólnymi wrogami Lombardczyków i Polaków. Komendy miały być wydawane w języku polskim. Do polskiego umundurowania dodano kokardę w barwach francuskich.

W pierwszym okresie formowania Legionów wstąpiło do nich ponad 3500 osób, którzy przebywali na froncie włoskim jako jeńcy wojenni i emigranci, a już latem 1797 roku pod wodzą Dąbrowskiego znalazło się 7 tysięcy żołnierzy. Atmosfera w oddziałach była bardzo przyjazna. Stosowano zasady demokratyczne. Po zajęciach oficerowie uczyli żołnierzy szeregowych czytania i pisania oraz historii narodowej. Przebywający w tym samym czasie we Włoszech Józef Wybicki ułożył pieśń patriotyczną dla żołnierzy służących w Legionach. Jej pełna treść zawierała sześć zwrotek.

Utwór, znany jako "Mazurek Dąbrowskiego", szybko zdobył ogromną popularność. Od 1831 roku jest hymnem narodowym, a od 26 lutego 1927 roku - hymnem państwowym Polski.

(na podstawie dostępnych materiałów historycznych opracowała Anna Kłysz)

* * *

MAZUREK DĄBROWSKIEGO

Jeszcze Polska nie umarła,
kiedy my żyjemy.
Co nam obca moc wydarła,
szablą odbijemy.

Marsz, marsz, Dąbrowski
do Polski z ziemi włoski
za Twoim przewodem
złączem się z narodem.

Jak Czarniecki do Poznania
wracał się przez morze
dla ojczyzny ratowania
po szwedzkim rozbiorze.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Przejdziem Wisłę przejdziem Wartę
będziem Polakami
dał nam przykład Bonaparte
jak zwyciężać mamy.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Niemiec, Moskal nie osiędzie,
gdy jąwszy pałasza,
hasłem wszystkich zgoda będzie
i ojczyzna nasza.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Już tam ociec do swej Basi
mówi zapłakany:
"słuchaj jeno, pono nasi
biją w tarabany".

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Na to wszystkich jedne głosy:
"Dosyć tej niewoli
mamy Racławickie Kosy,
Kościuszkę, Bóg pozwoli".

Posłuchaj hymnu Rzeczypospolitej Polskiej w wersji pełnej lub instrumentalnej.